
Με αφορμή την αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού, η Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ) παραχώρησε συνέντευξη τύπου, στα γραφεία της ΠΟΕ ΟΤΑ όπου παρουσίασε τις θέσεις της για τη 2η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδίου διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Αττικής.
Αφορμή ήταν η σχετική δημόσια διαβούλευση, η οποία πρόκειται να ολοκληρωθεί με τη συζήτηση του θέματος και τη λήψη απόφασης στο περιφερειακό συμβούλιο Αττικής, κατά πάσα πιθανότητα στις 8/10/2015.
Στην συνέντευξη ο πρόεδρος της ΠΡΟΣΥΝΑΤ κ. Τάσος Κεφαλάς απέπνευσε μια απογοήτευση για τον επικείμενο τελικό σχέδιο της Αττικής καθώς όπως είπε δεν βλέπει την πολυπόθητη αποκεντρωμένη διαχείριση των αποβλήτων της Αττικής, αλλά περισσότερο την αναπαραγωγή του υφιστάμενου συγκεντρωτικού μοντέλου.
Μαζί με τον κ. Κεφαλά στην συνέντευξη έκανε παρέμβαση και το μέλος της ΠΟΕ ΟΤΑ και της ΠΡΟΣΥΝΑΤ αλλά και τέως εργαζόμενος στον ΕΔΣΝΑ κ. Θωμάς Μπιζάς ενώ παραβρέθηκε και ο πρόεδρος της ΠΟΕ ΟΤΑ κ. Θέμης Μπαλασόπουλος.
Οι εκπρόσωποι της ΠΡΩΣΥΝΑΤ εξέφρασαν την έντονη αντίθεσή τους, στο υπό διαβούλευση σχέδιο, επικεντρώνοντας την κριτική τους:
• Στην κραυγαλέα αναντιστοιχία του, τόσο με το νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων, όσο και με τον οδηγό εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης, που η ίδια η περιφέρεια Αττικής και ο ενιαίος διαβαθμιδικός σύνδεσμος νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) προώθησαν στους δήμους.
• Στην επιλογή της συνέχισης του υφιστάμενου συγκεντρωτικού μοντέλου διαχείρισης, που δεν την αναιρούν ορισμένες βελτιώσεις που αφορούν στην επέκταση της προδιαλογής υλικών και στο μετριασμό της δυναμικότητας των κεντρικών μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων. Η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν θεσμός μειωμένης ευθύνης και δυνατοτήτων.
• Στη γενικευμένη αοριστία του σχεδίου της αναθεώρησης και στην απουσία περιγραφής και κοστολόγησης των αναγκαίων έργων και δράσεων, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να τίθεται σε αμφισβήτηση το αν το προτεινόμενο σχέδιο αντιπροσωπεύει, πράγματι, κάποιου είδους σχεδιασμό. Η Φυλή εξακολουθεί να παραμένει ο μόνος ονοματισμένος χώρος διαχείρισης και η πόρτα σε λογικές καύσης παραμένει ανοιχτή.
Παρουσιάστηκαν μια σειρά συγκεκριμένων επιλογών του σχεδίου αναθεώρησης, που έρχονται να τεκμηριώσουν την παραπάνω γενική εκτίμηση της ΠΡΩΣΥΝΑΤ:
• Δεν υλοποιείται η πρόβλεψη του νέου ΕΣΔΑ για την ανάπτυξη δικτύων χωριστής συλλογής χαρτιού, πλαστικού, μετάλλων, γυαλιού. Διατηρείται η λογική του μπλε κάδου και καθιερώνεται χωριστή συλλογή, μόνο για έντυπο χαρτί και γυαλί.
• Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για δημοτικές υποδομές υποδοχής και διαχείρισης υλικών και, ειδικότερα, για την ανάπτυξη δημοτικών συστημάτων ανακύκλωσης και κομποστοποίησης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων, πέραν, ίσως, των πρασίνων.
• Τα υφιστάμενα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης αντιμετωπίζονται σαν οι βασικοί φορείς της ανακύκλωσης, παρά την πρόβλεψη του ΕΣΔΑ για ριζική αναθεώρησή τους.
• Συνεχίζεται η λογική των ΣΜΑ, που προϋποθέτει μεταφορές για τελική διαχείριση σε κεντρικές μονάδες, είτε ανακύκλωσης, είτε κομποστοποίησης, είτε επεξεργασίας σύμμεικτων. Παρόλο που, εκτός των υπαρχόντων ΚΔΑΥ, δεν προσδιορίζεται η χωροθέτησή τους.
• Προβλέπεται επέκταση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ στις 400.000 τ/έτος (το 2014 δέχτηκε γύρω στις 185.000 τόνους), γεγονός που υποδηλώνει σαφή πρόθεση να συνεχιστεί η λειτουργία του στη Φυλή, για πολλά χρόνια ακόμη.
• Προβλέπεται η κατασκευή νέων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων, σε υπερτοπική κλίμακα, δυναμικότητας 500.000 - 600.000 τ/έτος. Έτσι, η συνολική δυναμικότητα των μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων θα είναι της τάξης των 900.000 - 1.000.000 τ/έτος.
• Η χωροθέτηση των μονάδων επεξεργασίας αποσυνδέεται από τη χωροθέτηση των χώρων τελικής διάθεσης. Το σχέδιο απόφασης δεν προσδιορίζει τους χώρους, ούτε τις πληθυσμιακές ενότητες που πρόκειται να εξυπηρετούν.
• Αν και δίνεται προτεραιότητα στην ανάκτηση υλικών, στις μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων, επανέρχεται με έμφαση το θέμα της αποτέφρωσης.
• Επανέρχονται οι χωροθετήσεις του ν. 3164/2003 για την «αντιμετώπιση βραχυπρόθεσμων αναγκών σε χώρους ταφής». Αυτό σημαίνει, πρακτικά, πρόθεση λειτουργίας του ΧΥΤΑ Γραμματικού και σοβαρή πιθανότητα να επανέλθει το θέμα κατασκευής ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ στο Μελετάνι (Μάνδρα - Ελευσίνα).
• Το ίδιο ισχύει και για το ΧΥΤΑ Φυλής, που εξακολουθεί να θεωρείται η πιο σίγουρη λύση για την ταφή των ΑΣΑ της Αττικής (και όχι μόνο). Η εξαγγελία για οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής δεν έχει ουσιαστικό αντίκτυπο, αφού δεν προσδιορίζεται κάποιο χειροπιαστό κριτήριο για την υλοποίησή του. Τέτοιο θα μπορούσε να ήταν κάποιο χρονικό όριο (π.χ. τέλος 2017) ή το τέλος κάποιας διαδικασίας (π.χ. η πλήρωση των κυττάρων της Α΄ και της Β΄ φάσης). Αντίθετα, αφήνεται να αιωρείται το ενδεχόμενο να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει η Γ΄ φάση του ΧΥΤΑ (δηλαδή, η επέκτασή του).
• Δεν προσδιορίζεται ο αριθμός, η περιοχή κάλυψης, η δυναμικότητα και η χωροθέτηση των νέων ΧΥΤ.
• Δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη για την απομάκρυνση του αποτεφρωτήρα επικίνδυνων αποβλήτων υγειονομικών μονάδων (ΕΑΥΜ) από τη Φυλή.
• Απουσιάζει η οποιαδήποτε αξιολόγηση των τοπικών σχεδίων διαχείρισης, τουλάχιστον των δήμων που τα έχουν συντάξει.
Προτάσεις διεξόδου
Πέρα από τις κριτικές της παρατηρήσεις, οι εκπρόσωποι της ΠΡΩΣΥΝΑΤ παρουσίασαν τα βασικά σημεία των παρεμβάσεων της πρωτοβουλίας στη διαδικασία της διαβούλευσης, που σχετίζονται με το μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης που προτείνουν, καθώς και μια πρώτη προσέγγιση των βασικών υποδομών διαχείρισης των ΑΣΑ της Αττικής (είδος, αριθμός, δυναμικότητα, γεωγραφική και πληθυσμιακή κάλυψη). Έκαναν λόγο, ειδικότερα, για:
1. «Πράσινα σημεία»
Είναι καθαρά δημοτικές υποδομές, μια ή περισσότερες σε κάθε δήμο, στις οποίες, κατά κανόνα, συγκεντρώνονται τα λιγότερο συνηθισμένα ανακυκλώσιμα υλικά (έντυπο χαρτί, ηλ. συσκευές, λάδια, φάρμακα κλπ.), έπιπλα, ογκώδη κλπ.
2. Κέντρα ανακύκλωσης
Είναι δημοτικές ή διαδημοτικές υποδομές υποδοχής - αξιοποίησης των προδιαλεγμένων υλικών (συσκευασιών και μη), που προέρχονται, κυρίως, από το δίκτυο των ξεχωριστών κάδων. Υποκαθιστούν τα ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ, εξαλείφουν τις μακρινές και πολυδάπανες μεταφορές σ’ αυτά και εξοικονομούν - εξασφαλίζουν πόρους στην τοπική αυτοδιοίκηση. Κατά περίπτωση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν χώροι υποδοχής και διάθεσης και των υλικών που συγκεντρώνονται στα «πράσινα σημεία». Ο αριθμός και η δυναμικότητα αυτών των υποδομών είναι αντικείμενο των τοπικών (δημοτικών ή διαδημοτικών) σχεδίων διαχείρισης.
3. Μονάδες κομποστοποίησης οργανικών
Είναι δημοτικές ή διαδημοτικές υποδομές υποδοχής - αξιοποίησης των προδιαλεγμένων υλικών («πράσινων» και οργανικών κουζίνας), που προέρχονται, κυρίως, από το δίκτυο των ξεχωριστών κάδων και τις υπηρεσίες πρασίνου των δήμων. Συμβάλλουν στην εκτροπή από την ταφή των βιοαποδομήσιμων υλικών και εξοικονομούν - εξασφαλίζουν πόρους στην τοπική αυτοδιοίκηση. Κατά περίπτωση, μπορούν να υποδέχονται, σε ξεχωριστές γραμμές, οργανικά υλικά από τη διαδικασία διαχωρισμού των υπολειμματικών σύμμεικτων. Ο αριθμός και η δυναμικότητα αυτών των υποδομών είναι αντικείμενο των τοπικών (δημοτικών ή διαδημοτικών) σχεδίων διαχείρισης.
4. Μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων
Είναι διαδημοτικές ή περιφερειακές υποδομές, οι οποίες υποδέχονται τις διαρκώς μειούμενες ποσότητες σύμμεικτων που δεν έχουν «περάσει» από διαδικασίες προδιαλογής. Αντιστοιχούν σε ευρύτερες γεωγραφικές - πληθυσμιακές ενότητες, που για λόγους συνεννόησης ονομάζονται διαχειριστικές ενότητες (ΔΕ). Αυτό δε σημαίνει ότι διασπάται οργανωτικά και επιχειρησιακά ο ΕΔΣΝΑ. Έχουν προταθεί δύο εναλλακτικά σενάρια (δέκα και οκτώ ΔΕ, αντίστοιχα). Καταγράφονται, ανά δήμο και ΔΕ, τα πληθυσμιακά δεδομένα, οι ποσότητες των ΑΣΑ το 2014, οι αναμενόμενες ποσότητες των ΑΣΑ το 2020, οι ποσότητες των υπολειμματικών σύμμεικτων το 2020, καθώς (ενδεικτικά) και οι ποσότητες των οργανικών το 2020.
5. Χώροι τελικής διάθεσης υπολείμματος (ΧΥΤΥ)
Είναι περιφερειακές υποδομές, που υποδέχονται το υπόλειμμα της επεξεργασίας των υπολειμματικών σύμμεικτων. Αντιστοιχούν σε ομάδες των ΔΕ, που αναφέρονται παραπάνω. Και στα δύο εναλλακτικά σενάρια οι προτεινόμενοι νέοι ΧΥΤΥ είναι τρεις και καλύπτουν συγκεκριμένες γεωγραφικές και πληθυσμιακές ενότητες. Θεωρείται δεδομένο ότι η λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής παύει.
Τέλος, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ εκτιμά ότι το σχέδιο απόφασης για την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής, που έχει τεθεί σε διαβούλευση, δεν μπορεί να εισαχθεί για έγκριση στο περιφερειακό συμβούλιο Αττικής, ως έχει. Επιβάλλεται να υπάρξει μια ουσιαστική επανεξέταση βασικών επιλογών και επαναδιατύπωση του σχεδίου, με τρόπο που θα αίρει όλες τις προβληματικές πτυχές που έχει αναδείξει ο δημόσιος διάλογος. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ δηλώνει τη διαθεσιμότητά της να συμβάλλει, εξαντλώντας όλες της τις δυνάμεις.
28.9.2015
Επισυνάπτονται:
1. Γραφήματα με τα δύο εναλλακτικά σενάρια διαχειριστικών ενοτήτων, που αντιστοιχούν στις μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων.
2. Γράφημα με τις τρεις ευρύτερες γεωγραφικές ενότητες, που αντιστοιχούν στους τρεις προτεινόμενους ΧΥΤΥ.
Διαχειριστικές ενότητες Αττικής - σενάριο 1
(αντιστοιχούν σε μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων)

Διαχειριστικές ενότητες Αττικής - σενάριο 2
(αντιστοιχούν σε μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων)

Ευρύτερες γεωγραφικές - πληθυσμιακές ενότητες Αττικής
(αντιστοιχούν στους τρεις προτεινόμενους ΧΥΤΥ)
