Επιστήμη

Ένα νέο διαστημικό αστεροσκοπείο-δορυφόρος, που θα αφιερωθεί στην αναζήτηση πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος (εξωπλανητών), θα κατασκευασθεί και θα τεθεί σε τροχιά το 2024, όπως αποφάσισε ομόφωνα η επιστημονική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

Βασικός στόχος θα είναι η ανακάλυψη πλανητών στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», παρόμοιων με τη Γη στο μέγεθος και στη σύνθεσή τους (δηλαδή βραχώδεις με νερό), καθώς και ηλιακών συστημάτων σαν το δικό μας, ρίχνοντας έτσι φως στο ερώτημα κατά πόσο η «αρχιτεκτονική» της διαστημικής γειτονιάς μας είναι ασυνήθιστη ή κοινή στο σύμπαν.

Το παρατηρητήριο - τα αρχικά του ονόματος του οποίου σχηματίζουν το όνομα «Πλάτων» (PLATO - PLAnetary Transits and Oscillations of stars) - θα διαθέτει 34 ξεχωριστά μικρά τηλεσκόπια και κάμερες, που θα «βλέπουν» έως ένα εκατομμύριο άστρα, καλύπτοντας πάνω από το μισό του ουρανού.

Η επιστημονικη αποστολή PLATO είναι η τρίτη μεσαίου επιπέδου, που επελέγη από την ESA στο πλαίσιο του φιλόδοξου προγράμματός της «Κοσμικό Όραμα». Έχει προηγηθεί η επιλογή από το 2011 των διαστημικών τηλεσκοπίων "Solar Orbiter" και "Euclid" (Ευκλείδης). Το πρώτο θα εκτοξευθεί το 2017 για να μελετήσει τον Ήλιο και τον ηλιακό «άνεμο» από απόσταση μικρότερη των 50 εκατ. χιλιομέτρων, ενώ το δεύτερο θα εκτοξευθεί το 2020 και θα μελετήσει τη «σκοτεινή» ενέργεια, τη «σκοτεινή» ύλη και τη δομή του σύμπαντος.

Η τρίτη κατά σειρά επιστημονική αποστολή PLATO επελέγη μετά από πολυετή αξιολόγηση μεταξύ πέντε συνολικά προτάσεων. Οι ανταγωνιστικές αποστολές ήσαν οι EchO (εξωπλανητικό παρατηρητήριο), LOFT (παρατηρητήριο ακτίνων-Χ), MarcoPolo-R (συλλογή δείγματος από αστεροειδή) και STE-Quest (εξερευνητής χωροχρόνου).

Το PLATO -που αναμένεται να κοστίσει μεταξύ 600 εκατ. έως 1 δισεκατομμυρίου ευρώ- θα παρατηρεί σχετικά κοντινά άστρα, προσπαθώντας να εντοπίσει ανεπαίσθητες περιοδικές μειώσεις της φωτεινότητάς τους, η οποία θα οφείλεται στη διάβαση πλανητών σε τροχιά γύρω τους, καθώς αυτοί θα παρεμβάλλονται μεταξύ του μητρικού άστρου τους και του διαστημικού αστεροσκοπείου.

Ακόμα, το νέο παρατηρητήριο θα ασχοληθεί με παρατηρήσεις αστροσεισμολογίας, μελετώντας τις δονήσεις των άστρων, πράγμα που θα βοηθήσει στην εκτίμηση της μάζας, της διαμέτρου και της ηλικίας των μητρικών άστρων των εξωπλανητών. Αυτό θα γίνει σε συνδυασμό με παρατηρήσεις από νέα ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια, ιδίως το σχεδιαζόμενο Ευρωπαϊκό Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (E-ELT), που αναμένεται να λειτουργεί στη Χιλή από το 2024 και το οποίο θα μπορεί να κάνει παρατηρήσεις στις ατμόσφαιρες των εξωπλανητών που θα έχει ήδη εντοπίσει το PLATO, καθώς και στα ίδια τα μητρικά άστρα τους.

Το PLATO θα εκτοξευτεί το 2024 με ρωσικό πυραυλο «Σογιούζ» από το ευρωπαϊκό διαστημικό κέντρο Κουρού της γαλλικής Γουιάνα στη Ν.Αμερική και η αρχική διάρκεια της αποστολής του θα είναι έξι χρόνια. Θα τοποθετηθεί στο σημείο «Λαγκράνζ 2» (L2), σε απόσταση 1,5 εκατ. χιλιομέτρων από τη Γη. Επικεφαλής της αποστολής θα είναι ο δρ Χάϊκε Ράουερ της Γερμανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (DLR).

Η ESA αποτελεί διακυβερνητικό οργανισμό που δημιουργήθηκε το 1975 και σήμερα έχει 20 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων είναι η Ελλάδα.

Η χρονιά που πλησιάζει στο τέλος της ήταν ένα ορόσημο στην ανακάλυψη πλανητών εκτός Ηλιακού Συστήματος, με πολλές διαφορετικές πρωτιές. Έστω κι αν ο στόχος για την εύρεση ενός εξωπλανήτη όμοιο με τη Γη δεν επετεύχθη ακόμη η λίστα με τις ανακαλύψεις του 2013 είναι μακρά και ενδιαφέρουσα. 

naftemporiki

Ο κομήτης ISON δεν άντεξε το κοντινό πέρασμα από τον Ήλιο, τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες και την τρομακτική βαρύτητα, με αποτέλεσμα να διαλυθεί.

Τα τηλεσκόπια είδαν τη γιγάντια σφαίρα από πάγο και σκόνη να εξαφανίζεται πίσω από τον Ήλιο, αλλά φαίνεται πως έσπασε σε κομμάτια και εξατμίστηκε με αποτέλεσμα να μην επανεμφανιστεί στο σημείο όπου αναμενόταν, παρά τις επίμονες προσπάθειες των αστρονόμων να τον εντοπίσουν.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ESA, ο θάνατος του «κομήτη του αιώνα» επήλθε γύρω στις 23:30 ώρα Ελλάδος.

Πάντως, όσο πλησίαζε ολοένα και πιο κοντά στον Ήλιο, ο πάγος του ISON είχε αρχίσει ήδη να εξατμίζεται, αφήνοντας πίσω του μία φωτεινή ουρά από σκόνη, η οποία όμως τις τελευταίες ημέρες είχε χάσει τη φωτεινότητά της, κάτι που σήμαινε πως ενδεχομένως ο πυρήνας του να είχε αρχίσει ήδη να αποσυντίθεται και καταστράφηκε ολοσχερώς από το κοντινό πέρασμα του κομήτη από τον Ήλιο, όπως είχε συμβεί και με τον κομήτη Λαβτζόι το 2011.

Εξάλλου, το ενδιαφέρον για τις «στενές επαφές» των κομητών με τα άστρα μας δεν σταματά εδώ καθώς τον Οκτώβριο του 2014 ο κομήτης Σάιντινγκ Σπρινγκ θα περάσει από τον Άρη σε απόσταση λίγο μεγαλύτερη των 100.000 χιλιομέτρων και το Νοέμβριο η αποστολή Rosetta της ESA θα επιχειρήσει να τοποθετήσει έναν ανιχνευτή στον πυρήνα του κομήτη 67P/Tσουρίμοφ-Γερασιμένκο.

BBC

Η έκρηξη ενός σούπερ ηφαιστείου που μπορεί να εξαφανίσει τον πολιτισμό όπως τον ξέρουμε είναι πολύ πιο εύκολο να συμβεί απ' όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Ανάλυση δεδομένων από το ανενεργό υπόγειο σούπερ ηφαίστειο του Εθνικού Πάρκου Yellowstone στις ΗΠΑ έδειξε ότι η έκρηξή του μπορεί να προκληθεί χωρίς να υπάρχει καν εξωτερικό ερέθισμα!

Οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι σήμερα ότι για να εκραγούν τα σούπερ ηφαίστεια πρέπει να έχει προηγηθεί σεισμός που θα ανοίξει τον φλοιό της Γης, ώστε να βρει διέξοδο το μάγμα τους. Οπως διαπιστώθηκε όμως από τη νέα έρευνα, το ίδιο μπορεί να γίνει απλώς λόγω της συσσώρευσης της πίεσης.

Οι εκρήξεις σούπερ ηφαιστείων στο παρελθόν έχουν προκαλέσει μαζικές εξαφανίσεις ειδών, μακροπρόθεσμες κλιματολογικές αλλαγές και μικρότερης διάρκειας «ηφαιστειακούς χειμώνες», όπως ονομάζεται η μείωση της θερμοκρασίας, εξαιτίας της ηφαιστειακής τέφρας.

Η τελευταία γνωστή έκρηξη σούπερ ηφαιστείου τοποθετείται χρονικά περίπου 70.000 χρόνια πριν, στη σημερινή περιοχή της λίμνης Τόμπα, στη Σουμάτρα της Ινδονησίας. Ο ηφαιστειακός χειμώνας που προκάλεσε διήρκεσε έξι με οκτώ χρόνια και είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της θερμοκρασίας του πλανήτη, που κράτησε χίλια χρόνια!

Οι ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας ανέλυσαν μάγμα από την καλντέρα του Yellowstone και διαπίστωσαν ότι η πυκνότητά του μειωνόταν σημαντικά σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις που επικρατούν υπογείως. Οι διαφοροποιήσεις στην πυκνότητα ανάμεσα στο μάγμα και στα πετρώματα που το περιβάλλουν σημαίνει ότι η λάβα που βρίσκεται στην καλντέρα, πλάτους 88,5 χλμ., μπορεί να παράγει αρκετά μεγάλες δυνάμεις, ικανές να διαρρήξουν τον φλοιό της Γης και να δημιουργήσουν ελεύθερο πέρασμα για τη λάβα και τη στάχτη.

«Το αποτέλεσμα είναι ίδιο με αυτό της επιπλέον άνωσης μιας μπάλας ποδοσφαίρου όταν γεμίζεται με αέρα υποβρυχίως. Η μπάλα εκτοξεύεται στην επιφάνεια, επειδή το νερό γύρω της είναι μεγαλύτερης πυκνότητας» εξηγεί ο δρ Ζαν Φιλίπ Περιλά.

Το πότε θα γίνει η έκρηξη ενός σούπερ ηφαιστείου δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί, ωστόσο οι ειδικοί προσπαθούν να δημιουργήσουν μεθόδους για την πρόβλεψή της.

Η Ευρώπη, το παγωμένο φεγγάρι του Δία, που θεωρείται από τις κύριες υποψήφιες «κατοικίες» εξωγήινης ζωής στο Ηλιακό Σύστημα, «φτύνει» νερό στο Διάστημα.

Περίσσεια υδρογόνου και οξυγόνου

Εικόνες που έλαβε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble δείχνουν περίσσεια υδρογόνου και οξυγόνου στο νότιο ημισφαίριο του δορυφόρου, σύμφωνα με δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science».

Αν επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για στήλες νερού, αυξάνονται οι ελπίδες για μελέτη των υπόγειων ωκεανών της Ευρώπης από την… επιφάνεια του φεγγαριού. Ετσι μελλοντικές αποστολές θα μπορούν να αναζητήσουν ίχνη ζωής.

Αστροβιολόγοι εκτιμούν ότι θεωρητικώς στους ωκεανούς της Ευρώπης μπορούν να ζουν οργανισμοί. Οι επιστήμονες φοβούνταν όμως ότι ο παχύς παγωμένος φλοιός του δορυφόρου αποτελούσε ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για να διερευνηθεί το τι συμβαίνει από κάτω του.

Τώρα στο πλαίσιο της νέας μελέτης αμερικανοί φυσικοί μελέτησαν εικόνες που ελήφθησαν από το Hubble πέρυσι τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο καθώς και παλαιότερες εικόνες που είχαν ληφθεί το 1999.

Δύο γιγάντιες στήλες υδρατμών

Σε δύο διαφορετικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου της Ευρώπης βρήκαν ενδείξεις νερού το οποίο διασπάται σε υδρογόνο και οξυγόνο – όπως αποκάλυψαν οι υπεριώδεις «υπογραφές» των δύο στοιχείων. «Οι εικόνες αυτές μαρτυρούν την ύπαρξη δύο στηλών υδρατμών με ύψος 200 χιλιομέτρων η καθεμία» ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Λόρεντς Ροθ από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Southwest στο Σαν Αντόνιο του Τέξας.

Αυτοί οι τεράστιοι πίδακες φαίνεται ότι είναι άκρως… εφήμεροι – εμφανίζονται μόνο για επτά ώρες τη φορά. Φθάνουν στο αποκορύφωμά τους όταν η Ευρώπη βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόστασή της από τον Δία (στο απόκεντρο της τροχιάς της) και εξαφανίζονται όταν φθάνει στην πιο κοντινή απόσταση από τον πλανήτη (στο αποκαλούμενο περίκεντρο). Σύμφωνα με τους ερευνητές, το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι πιθανότατα οι παλιρροϊκές δυνάμεις οδηγούν στη δημιουργία των πιδάκων σπάζοντας τον πάγο της επιφάνειας του φεγγαριού.

Σαν τους πίδακες του Εγκέλαδου

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι πίδακες υδρατμών της Ευρώπης μοιάζουν με εκείνους που εντοπίζονται στον Εγκέλαδο, το φεγγάρι του Κρόνου, όπου από πολύ στενές ρωγμές της επιφάνειας εκτοξεύονται υδρατμοί με τεράστια πίεση.

Τα συγκεκριμένα ευρήματα παρουσιάστηκαν και στο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ενωσης που διεξάγεται αυτές τις ημέρες στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ.

Εκτός από τις επόμενες τηλεσκοπικές παρατηρήσεις του φαινομένου, η μεγάλη ευκαιρία να μελετηθούν οι πίδακες της Ευρώπης από κοντά αναμένεται να έλθει με την αποστολή Juice του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Η αποστολή θα ξεκινήσει το ταξίδι της για το σύστημα του Δία το 2022 και υπολογίζεται ότι θα περάσει πολύ κοντά από την Ευρώπη δύο φορές το 2030. Με λίγη τύχη τα όργανα του διαστημόπλοιου θα καταφέρουν να λάβουν… πραγματικό δείγμα των πιδάκων. 

real

Ο γραφικός χαρακτήρας «πυξίδα» της προσωπικότητας :Το πώς γράφουμε αποκαλύπτει στοιχεία για περίπου 5.000 διαφορετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, σύμφωνα με μελέτη

Εσείς γράφετε με μεγάλα κενά μεταξύ των λέξεων ή με μικρά, με μεγάλα ή μικρά γράμματα, με γράμματα στρογγυλεμένα ή μακρουλά; Αυτά και άλλα πολλά στοιχεία του γραφικού χαρακτήρα μας «μιλάνε» για την προσωπικότητά μας
 
Είστε άτομο εξωστρεφές ή μήπως είστε υπερόπτης με ροπή προς το ψέμα; Πιάστε μολύβι και χαρτί για να λάβετε την απάντηση! Μελέτη μιας μεγάλης αμερικανικής εταιρείας γραφικής ύλης (National Pen Company) δείχνει ότι ο γραφικός χαρακτήρας μπορεί να αποκαλύψει στοιχεία για περίπου 5.000 διαφορετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας με βάση, μεταξύ άλλων, το πόσα κενά αφήνει ο καθένας μεταξύ των λέξεων, το πώς υπογράφει αλλά και το πώς ενώνει τα γράμματα μέσα σε μια λέξη.